Wat is omkoping eigenlijk?
Omkoping wordt in het strafrecht ook wel corruptie genoemd. Omkoping wordt gezien als een vorm van corruptie. Het betekent meestal dat medewerkers of bestuurders van een bedrijf omgekocht worden. Ook ambtenaren bij de overheid kunnen omgekocht worden.
Er zijn veel verschillende voorbeelden van omkoping te bedenken. Je kunt bijvoorbeeld denken aan het betalen van steekpenningen aan invloedrijke personen binnen een bedrijf of de overheid om een bepaalde opdracht te krijgen. Het doel van de omkoping is dat die invloedrijke persoon iets wel of juist niet doet zodat de omkoper een oneerlijk voordeel behaalt. Het komt er dus op neer dat de omkoper iemand iets belooft te doen of te geven of juist om iets niet te doen. Daartegenover zou dan een tegenprestatie moeten staan. Met het leveren van die tegenprestatie handelt de omgekochte persoon in strijd met de plicht die hij heeft richting zijn werkgever of opdrachtgever. Het hoeft niet zo te zijn dat er iemand of een bedrijf benadeeld wordt door de omkoping, het is zelfs niet nodig dat de omgekochte ook echt iets gedaan heeft dat hij anders niet gedaan zou hebben.
Wanneer iemand in strijd met zijn plicht handelt is niet in de wet vastgelegd waardoor er onduidelijkheid bestaat. Want wanneer is iets relatiebeheer en wanneer is sprake van strafbare omkoping? Veel bedrijven stellen richtlijnen op voor hun werknemers en geven compliance trainingen om hen de duidelijke omkopingsgevallen te laten herkennen en awareness te creëren voor het spanningsveld dat bestaat.
Het gevolg van omkoping kan zijn dat er sprake is van concurrentievervalsing en schade aan de vrijemarktwerking. Als een ambtenaar wordt omgekocht kan dit uiteindelijk leiden tot een politiek instabiele situatie in het land. Ook voor de bedrijven zelf die met omkoping te maken krijgen, kunnen de gevolgen groot zijn. Een strafrechtelijk onderzoek heeft vanzelfsprekend grote gevolgen voor het bedrijf. Daarnaast kan corruptie imagoproblemen opleveren en er bijvoorbeeld voor zorgen dat een bedrijf bij aanbestedingen in het vervolg niet meer mee mag doen.
De afgelopen jaren wordt steeds vaker via het strafrecht geprobeerd om corruptie aan te pakken. Dat gebeurt niet alleen in Nederland zelf, maar ook in internationaal verband wordt geprobeerd corruptie te bestrijden.
Niet alleen natuurlijke personen kunnen verdacht worden van omkoping, ook een bedrijf kan verdachte zijn. In het (internationaal) zakendoen bestaat er een grijs gebied als er wordt gewerkt met bedrijven uit landen waar een verhoogd corruptierisico bestaat. Maar dit grijze gebied bestaat ook als er bijvoorbeeld relatiegeschenken worden aangeboden of aangenomen.
Kortom, er zijn veel verschillende situaties denkbaar waardoor een verdenking van omkoping kan ontstaan.
Als er een verdenking van omkoping is ontstaan dan is er in veel gevallen ook nog een verdenking van andere strafbare feiten. Bijvoorbeeld valsheid in geschrift als door het opmaken van een valse factuur de betaling van steekpenningen verhuld wordt. Ook kan een verdenking van witwassen ontstaan als geld dat met de omkoping is verkregen, wordt geïnvesteerd of uitgegeven aan dure spullen.
Welke soorten omkoping zijn er?
Omkoping, ook wel corruptie genoemd, kan op twee verschillende manieren plaatsvinden. Er kan sprake zijn van omkoping van een ambtenaar (ambtelijke omkoping) of omkoping van iemand die niet bij de overheid werkt (niet-ambtelijke omkoping). Beide vormen van omkoping zijn in de wet apart strafbaar gesteld.
Omkoping kan daarnaast, of er nu sprake is van omkoping van een ambtenaar, of sprake is van omkoping van iemand die niet bij de overheid werkt, weer onderverdeeld worden in twee verschillende strafbare feiten. Het zich laten omkopen (de omgekochte) is strafbaar en wordt passieve omkoping genoemd. Ook het zelf iemand omkopen (de omkoper) is een strafbaar feit en wordt actieve omkoping genoemd. Het komt erop neer dat de omkoper iets belooft en dat de omgekochte een tegenprestatie levert. Die omgekochte persoon handelt daarbij in strijd met zijn plicht jegens de werkgever of de opdrachtgever. Tussen hetgeen de omkoper beloofd heeft en de prestatie van de omgekochte moet een verband bestaan: ‘voor wat hoort wat’.
Er zouden dus vier soorten corruptie onderscheiden kunnen worden:
- Passieve ambtelijke omkoping, strafbaar gesteld in art. 363 Sr;
- Actieve ambtelijke omkoping, strafbaar gesteld in art. 177 Sr;
- Passieve omkoping, strafbaar gesteld in art. 328ter lid 1 Sr;
- Actieve omkoping, strafbaar gesteld in art. 328ter lid 2 Sr.
Welke straffen kunnen worden opgelegd voor omkoping?
Omkoping wordt gezien als een misdrijf.
Als de rechter oordeelt dat er voldoende bewijs is voor omkoping dan kan hij verschillende straffen opleggen. In het Wetboek van Strafrecht zijn de maximumstraffen neergelegd die gelden voor de verschillende soorten omkoping.
Deze vastgestelde maximumstraffen betekenen niet dat de rechter bij een veroordeling altijd deze maximumstraf op hoeft te leggen. Afhankelijk van de ernst van de zaak, de persoonlijke omstandigheden en het eventuele geldbedrag waarmee omgekocht zou zijn past de rechter de op te leggen straf aan. De rechter kan daarbij kiezen uit verschillende soorten straf; een gevangenisstraf, een werkstraf of een geldboete. Ook kan de rechter de straf helemaal of gedeeltelijk voorwaardelijk opleggen. Dat betekent dat de straf niet ten uitvoer gelegd zal worden als u zich aan een aantal voorwaarden houdt (bijvoorbeeld tijdens de proeftijd niet nogmaals in aanraking komen met politie en justitie).
In sommige zaken komt de zaak überhaupt niet voor de rechter, maar legt het openbaar ministerie een strafbeschikking op aan de verdachte.
De laatste jaren hebben we in de media ook de grote zaken gezien waarin de verdachten een schikking hebben getroffen met het openbaar ministerie waardoor tegen betaling van een geldbedrag er geen verdere vervolging heeft plaatsgevonden. Denk hierbij aan de schikkingen die zijn getroffen met Vimpelcom, SBM Offshore, Ballast Nedam en Mammoet/SHV.
Wat kunt u zelf al doen bij een verdenking van omkoping?
De meeste verdachten willen helemaal niet dat zij vervolgd worden of een straf opgelegd krijgen. Het is dan ook belangrijk om zo snel mogelijk contact op te nemen met een advocaat om te bespreken wat de beste strategie is in de zaak. Een verdachte heeft daar ook recht op, op bijstand van advocaat. Dat recht geldt ook tijdens het verhoor. Leg nooit een verklaring af bij de politie of de FIOD zonder daarvoor met een advocaat gesproken te hebben. Het is belangrijk om te onthouden dat er geen ‘off the record’ gesprekken zijn met de politie of de FIOD. Als er buiten het verhoor om bij bijvoorbeeld de koffieautomaat door u iets wordt gezegd kan dat in een proces-verbaal worden opgeschreven en aan het strafdossier worden toegevoegd.
Ook als de politie of FIOD u vraagt om documenten af te geven of als u gevraagd wordt om toestemming voor het binnentreden van een woning of een doorzoeking is het belangrijk eerst met een advocaat te overleggen.
Wat kan Van Bavel Advocaten voor u betekenen bij een verdenking van omkoping?
Tot slot bent u misschien benieuwd wat een advocaat voor u kan betekenen. De advocaten van Van Bavel Advocaten hebben zeer ruime ervaring in het verlenen van gespecialiseerde rechtsbijstand in omkopingszaken. Onze advocaten hebben ruime ervaring op het gebied van het geven van verhoorbijstand, het verlenen van bijstand tijdens een inval, het voeren van overleg met het openbaar ministerie over de wijze van afdoening van de zaak, alsmede het verlenen van bijstand tijdens de terechtzitting in eerste aanleg, hoger beroep en cassatie. Ook hebben de advocaten van Van Bavel Advocaten ruime ervaring in het adviseren van cliënten om een verdenkingen met betrekking tot corruptie te voorkomen. Indien u in verband wordt gebracht met mogelijke omkoping, dan kunnen wij u in alle voorkomende fases van het proces bijstaan. Het is in iedere situatie van groot belang om zo snel mogelijk contact op te nemen met een advocaat om uw procespositie te bepalen en u te laten adviseren over uw rechten en plichten en samen de risico’s te bepalen die zich kunnen voordoen bij het verrichten van bepaalde handelingen.
Wordt u verhoord in een corruptiezaak?
Op de pagina ‘Hoe te handelen bij een verhoor in een strafzaak’ leest u meer over uw rechten en plichten en krijgt u al een aantal belangrijke tips voor het beantwoorden van de door de FIOD of politie aan u te stellen vragen.
Mocht u worden uitgenodigd voor een verhoor, dan is het van het grootste belang dat u daaraan voorafgaand uitgebreid met een van onze advocaten spreekt. Zij zullen uitgebreid met u spreken over de situatie waarover u gehoord wordt om zo samen met u al in een vroeg stadium de te volgen strategie te bepalen. U zult uiteraard ook uitleg krijgen over hoe het er tijdens een verhoor aan toe gaat en wat voor soort vragen aan u gesteld zullen gaan worden. Het kan soms fijn zijn een verhoorsituatie met een van onze advocaten alvast te oefenen. Die mogelijkheid bestaat uiteraard ook. De advocaten van Van Bavel Advocaten kunnen ook met u meegaan tijdens het verhoor, daar heeft u recht op.
Stel nu dat de FIOD of politie onverwacht bij u of uw bedrijf voor de deur staat, dan is het van groot belang dat u direct contact opneemt met een van onze advocaten. Zij zullen zo snel mogelijk naar u toekomen om ervoor te zorgen dat een doorzoeking op de juiste manier verloopt.
Ook indien u een dagvaarding ontvangt en uw zaak op zitting gepland wordt is het van groot belang dat u contact opneemt met een van onze advocaten. Wij zullen dan het dossier voor u opvragen en dat uitgebreid met u bespreken. Ook zullen we met u doornemen wat er tijdens een zitting allemaal gebeurt en wat er van u verwacht wordt. Samen met u bepalen we de strategie die het beste gehanteerd kan worden zodat wij voor het perfecte pleidooi kunnen voorbereiden.
Ook als er nog geen zitting gepland is maar u bent wel als verdachte aangemerkt, dan is het van belang om in een vroeg stadium contact met ons op te nemen. Wij hebben jarenlange ervaring met het voeren van overleg met het openbaar ministerie over de wijze van het afdoen van uw zaak. Het is immers bijna altijd in uw belang om een behandeling ter terechtzitting te voorkomen.