Rauwelijks opgelegd en direct invorderbaar

De klantvriendelijkheid is soms ver te zoeken bij fiscus. Als iemand verdacht wordt van fraude gaan de handschoenen uit en blijkt de belastingdienst over enorme machtsmiddelen te beschikken. Zo kan een aanslag “rauwelijks” - dat is jargon voor: zonder aankondiging of vooroverleg – worden opgelegd en invorderbaar worden gesteld. Op alles wat los en vast zit wordt beslag gelegd. Het slachtoffer kan financieel vaak geen kant meer uit. Het Europese Hof keek daar wat vreemd van op. Een burger moet zich toch kunnen verdedigen voordat hij gekielhaald en gevierendeeld wordt? In het arrest van 18 december 2008 van het Europese Hof van Justitie (C-394/07) werd in een douanezaak dan ook beslist—kort gezegd- dat een bezwarende beschikking (bijv. een aanslag) niet zonder enige vorm van overleg met de belastingplichtige opgelegd mag worden. Dat er later bezwaar mogelijk is, vond dit Hof onvoldoende rechtsbescherming. Die uitspraak sijpelt  door naar de Nederlandse rechtspraak. Een voorbeeld is een uitspraak van de Rechtbank s’Gravenhage (LJN: BR 2076). Een autohandelaar kreeg een naheffingsaanslag BTW ‘’rauwelijks’’ opgelegd in het kader van een onderzoek naar carrouselfraude. De Rechtbank stelde vast dat de naheffingsaanslag op zich terecht was. Maar omdat de aanslag zonder enige vorm van overleg was vastgesteld en direct werd ingevorderd was er strijd met het Europeesrechtelijke verdedigingsbeginsel. De aanslag werd vernietigd. De inspecteur stelde nog wel dat er gevaar was geweest van collusie (het gevaar dat de betrokkene zijn verhaalsobjecten zou verbergen) maar dat had hij dan beter moeten bewijzen. Ook het feit dat de autohandelaar later wel de kans had gekregen zijn zaak te bepleiten ‘’heelde’’ dit excessieve gedrag van de fiscus niet. Een andere aanslag bleef wel in stand omdat de autohandelaar daar twee weken de tijd had gehad te opponeren en de Rechtbank vond twee weken kort maar net genoeg. Deze ontwikkeling is van belang voor belastingen die in de Europese rechtssfeer vallen vnl. de BTW en de douaneheffingen. Of de gedachte dat een burger (altijd) recht heeft op een verdedigingsmogelijkheid voordat de aanslag wordt opgelegd kan worden doorgetrokken naar andere belastingen, moet worden afgewacht. In het boeterecht bestaat al een dergelijk recht (Art. 5.53 lid 3 Awb). De uitspraak van de rechtbank s’Gravenhage maakt overigens ook duidelijk dat bij bewezen gevaar van collusie de ‘’rauwelijks’’ opgelegde aanslag toch nog in stand kan blijven. En natuurlijk moeten we afwachten hoe de Hoge Raad tegen deze problematiek aankijkt. Maar de fiscus zal zich realiseren dat oude tijden voorbij zijn en er voorzichtiger en minder ruw moet worden opgetreden. Door Rien van Dieren – Of Counsel Van Bavel Advocaten