Over zalmslaatjes en zachtgekookte eitjes en strafrechtelijke gevolgen

De besmette zalm van het Gelderse bedrijf Foppen heeft in de afgelopen weken tot veel beroering geleid. De tot voor kort in omloop circulerende zalm heeft ongeveer 950 slachtoffers geëist waarvan drie personen vermoedelijk aan de salmonella-bacterie zijn overleden. Verschillende slachtoffers hebben inmiddels aangifte gedaan bij het Openbaar Ministerie. De brandhaard van de besmetting blijkt de in Griekenland gevestigde fabriek van Foppen. In het mechanische productieproces zou gebruik zijn gemaakt van mogelijk poreuze zalmschalen. De schalen zouden daardoor kwetsbaar zijn voor het opnemen en vasthouden van bacteriële verontreiniging. Omdat de zalmschalen vermoedelijk zijn hergebruikt kon een groot deel van de gerookte zalm besmet raken met de salmonella-bacterie. Juridisch interessant is de vraag of Foppen door het in productie brengen van besmette zalm strafrechtelijk laakbaar heeft gehandeld. Op dit moment is nog geen sprake van een vervolgingshandeling en is Foppen geen verdachte van enig delict. Desalniettemin zal ik hieronder schetsen waar het bedrijf mogelijk van verdacht zou kunnen worden. De besmette zalm heeft zoals gezegd een groot aantal slachtoffers geëist (variërend van lichte klachten tot mogelijk overledenen). De diversiteit in het geleden nadeel is dan ook per definitie groot. Omdat een bespreking van alle mogelijke vormen van letselschade dit blogbericht te buiten gaat, richt ik mij enkel op het mogelijk begane delict ‘dood door schuld’. Er zijn immers drie personen vermoedelijk aan de besmetting overleden. Dood door schuld (artikel 307 Sr.) is een zogenaamd schuldmisdrijf (culpoos delict). De dader van het delict heeft niet voorzien in de dood van het slachtoffer. De omstandigheden (bijvoorbeeld onzorgvuldig handelen) maken dat een gedraging een dodelijke afloop kan hebben. Dit gevolg is niet gewild, maar wordt wel toegerekend aan de dader. Hierin verschilt dood door schuld van bijvoorbeeld moord (artikel 289 Sr.) waarin de dader welbewust een ander van het leven heeft beroofd. Het is mogelijk dat bijvoorbeeld het gebruik van dit type zalmschaal wordt bestempeld als een “aanmerkelijke verwijtbare onvoorzichtigheid” en dan zit je in de schuldsfeer als bedoeld in art. 307 Sr. Daarbij spelen allerlei factoren een rol. Heeft de onderneming bijvoorbeeld wel voldoende onderzoek verricht naar de bruikbaarheid van deze schalen in het productieproces? En stel dat zij op de hoogte was geweest van de poreusheid, had zij daar dan haar schoonmaakprocedures op moeten aanpassen? Of had zij deze schalen helemaal niet mogen gebruiken in de visproductie (juist vanwege die vermeende poreusheid)? Indien blijkt dat de hygiënische voorschriften onvoldoende zijn gewaarborgd, kan sprake zijn van een overtreding van de Warenwet (en van de overige regelgeving die gebaseerd is op deze regeling), strafbaar gesteld in de Wet op de Economische Delicten. Het niet hebben voldaan aan de Warenwet kan dan gebruikt worden om de ‘aanmerkelijke verwijtbare onvoorzichtigheid’ benodigd voor dood door schuld in te vullen. Of Foppen strafrechtelijk vervolgd gaat worden is op dit moment onduidelijk. Bij een eventuele vervolging is het echter geenszins gezegd dat enig strafbaar feit wordt bewezen.  Zo is het niet ondenkbaar dat de ziekte of het overlijden van een persoon geen direct verband houdt met het eten van de zalm. Men denke bijvoorbeeld aan een oude vrouw die overleden is vanwege een mogelijke salmonellabesmetting, wiens besmetting mogelijk evengoed kan zijn opgelopen door het eten van een ander besmet product, bijvoorbeeld een zachtgekookt eitje. De vraag naar het causale verband kan dus nog lastige vragen opwerpen in een strafzaak. Vooralsnog is “slechts” sprake van een incident met zeer droevige gevolgen.