Liechtensteinse Stiftung: transparant of eigen recht?

De Hoge Raad heeft een arrest gewezen over de rechtsverhouding tot een Liechtensteinse Stiftung. In de casus richtte vader een Stiftung op en bracht daar een fors bedrag in. In de statuten van de Stiftung stond :‘’Der Stifter verzichtet unwiderruflich auf jeglichen Einfluss auf die Stiftung sowie auf alle irgendwie gearteten Rechte gegenuber der Stiftung, dem Stiftungsrat und den Begunstigten“. In het reglement stond een nauwkeurige verdeling van het vermogen en de opbrengsten ervan over een aantal personen. Vader overleed in 2003. De vraag was of de begunstigden een recht op het vermogen van de Stiftung hadden dat belast kon worden in box 3. Het Hof vond dat vader tot zijn dood het economisch belang bij en de zeggenschap over het vermogen van de Stiftung had behouden en verder dat na zijn overlijden de belanghebbende dat economisch belang en die zeggenschap – voor zijn deel – had verkregen. Het Hof keek dus als het ware door de Stiftung heen. Het Hof kwam hiertoe op grond van allerlei feitelijke gedragingen. Vooral de afwezigheid van zichtbare beslissingsmacht bij de Stiftungsrat gaf de doorslag. De Hoge Raad gaf er een andere draai aan. Deze las in het oordeel van het Hof de feitelijke vaststelling dat belanghebbende ‘’een rechtsverhouding tot de Stiftung had op grond waarvan hij zodanige rechten had op uitkeringen (uit de Stiftung) dat hij een economisch belang had bij ‘’zijn’’ aandeel in het vermogen van de Stiftung dat sprake was van een vermogensrecht in de zin van box 3. De Hoge Raad keek dus niet door de Stiftung heen en rekende daarom dus niet vermogen toe maar kwalificeerde de rechten van de belanghebbende in relatie tot de Stiftung als een zelfstandig vermogensrecht. In dit geval maakte het niet uit. Linksom of rechtsom was belanghebbende voor hetzelfde bedrag belast. Het had kunnen uitmaken als de Stiftung dividend had genoten onder inhouding van dividendbelasting. Bij transparantie zou die verrekenbaar moeten zijn voor de gerechtigden terwijl als er sprake is van een zelfstandige gerechtigheid dat niet het geval is. Sinds 2010 kennen we de APV (afgezonderd particulier vermogen). De Stiftung zou als zodanig moeten worden gezien m.i.v. 2010 volgens het Hof. Toerekening vindt dan in principe plaats eerst aan de insteller en na zijn overlijden aan de erfgenamen van de insteller van de APV. Als, zoals de Hoge Raad besliste in dit geval, tegenover de afzondering van vermogen zelfstandige economische deelgerechtigheid is ontstaan moeten die deelgerechtigden daarvoor in de heffing worden betrokken. Dat zijn niet noodzakelijkerwijs dezelfde personen in dezelfde mate als aan wie moet worden toegerekend bij een APV. Ook voor de erf en schenkbelasting kunnen verschillen optreden tussen beide situaties die materieel heel dicht tegen elkaar aan liggen. Juristen houden van nuances en subtiliteiten. De heffing van belanghebbenden bij een Stiftung, trust en dergelijke rechtsfiguren blijft een ‘’lawyers paradise’’. Mrs. Rien van Dieren en Robbert-Jan Boswijk